top of page
Search
robertinadelahoya1

Maqaa Gootota Oromoo: Qorannoo fi Qajeelfama Jaraa Qoratan



Laggaasaan obbolaa shan kan qaba. Laggasaan, Waxbajjii 27, 1987 haadha manasaa Waynisheet Getahuun fudhe. Hadha manasaa kanarraa ijjoollee dubartoota sadii kana maqaan isaani Bilisummaa Laggasaa, Fireehiwet Laggasaa fi Nastaannat Laggasaa kan jedhamaaniis godhate.




Maqaa Gootota Oromoo



Godina wallagga bahaa magaalaa naqamteetti ayyaanni goototaa Ebli 15 haala ho'aadhaan kabajamee ooleera kabaja ayyaanaa kana kan godhan dargaggoonni oromoo qophiilee qopheeffatan kanarratti kayyoo ayyaanichaafi gahee dirqama amma dargaggoonni oromoo hojechaa jiraniifi hojechuudha qabaniratti erga ballinaan mari'ataniin booda imaanaa jallan qabsoo irratti wareegamanii bakkaan gauuf hirbuu seenuun qophii isaanii xumurataniiru qophii kan a irratti faaruu walaloofi dhaamsa adda addaa gochuu qophii ayyaanaasaanii kana xumurataniiru.


1. TBD ABO dhaabota mormitootaa waliin uummate ni deeggaaraa!! 2. Tarkaanfii gootichi WBO addoota garaa garaa keessatti fudhataa jirutti kan gammadan tahuu ibsachaa waan hundaan WBO cinaa akka dhaabbatan ibsaniiru. 3. Farreen maqaa Oromootiin sosso`an hundaa dura akka dhaabbataniifii tarkaanfiis kan irratti fudhatan tahuu ibsaniiru!!


Guyyaan gootota Oromoo maagaalaa Baakkoo fi naannoo isheetti Ebla 15 haala mijaa'aa adda addaatti fayyadamuudhaan qaama hawwaasa adda addaa keessatti haala ho'aatiin kabajamee ooleera. Akkuma kanaan maadheen yaatuu Gibee shaamaa bifa diimaa- magariisa-diimaa kan alaabaa aachana keenyaa argisiisu ibsuudhaan halkan keessaa sa'aa toorbaa hanga agaliitti suura goototaa qabannee wareegamtoota biroo ammoo maqaadhaan yaadachaa sirboota bilisummaa leelisaniin haala gaariitiin kabajannee oolleera. Haaluma wal-fakkaatuun qabsoo Oromoo bilisummaadhaaf kabajamuu mirga dhala namaaf godhamaa jiru dhaaba keenyaa Adda Bilisummaa Oromoo maddii hiriirree deeggarsa barbaachisaa ta'e mara hanga wareegama lubbuutti gumaachuuf waadaa galuu keenya maqaa gootota Oromoo qabsoo Oromoo irratti wareegamaniin ni beeksisna. Itti dabaluunis haala qabsoo uummata Oromoo irrattii marii'achuudhaan deemsa gara fuula duraatti ta'uu malu lafa keenyeera. Dhuma irrattis ibsa ejjennoo armaan gadii baafachuudhaan ayyanicha xumurreera.


Yuuniversiitii Diillaa keessatti barattoonni sabboiontonni Oromoo guyyaa gootota Oromoo haalan ayyaaneffataniiru. Ayyaana kana fashaleessu fi barattota ayyaaneffattota gufachiisuuf carraaqqiin mootummaan wayyaanee gochaa tuete xiqqa miti. yaa ta'u malee kaayyoo kan isaanitu fashalaaye.


Maandheeleen maqaa TULLUU WAATAA jalatti gurmaaanii jiran Ebla 15 sababaa godhachuun walitti dhufanii mari'ataniiru haaluma kanaan kayyoo fi sababaa ayyaanni kun itti kabajamu irratti erga mari'ataniin booda Ibsa ejjennoo qabaxxii 4 of keessaa qabu erga baasannin booda qabsoo bilisummaa Oromoo diinagdeen jabeessuuf gumaata qarshii godhanii hirbuusaanii haaromsaniiru:


1. Glmaan gahiinsa qabsoo bilisummaa Oromoo kallattii hundaanu dhaaba keenya ABO duukaa buunee ni hojjetna 2. Imaanaa fi dhaamsa gootota wareegamanii qabannee gumaasaanii baasuuf ni qabsoofna 3. Tokkummaa fi jaalala uummata Oromoo wayyaanneen diiguuf irratti hojjechuu irratti jirtu dura ni dhaabbanna! 4. Olola diinni dhaaba keenya irratti ooftu nimormina, Oromoon dhimma olola rakasaa tokkummaa Oromoo laaffisuuf amantaa fi gandaan oofan ni balaaleffanna, ni fashalsin.


Yaadannoo bara baraa kana maqaa gootota wareegamanii hunda fi bara san wajjiin akkanatti barreessuun dhaloota keenya kan boodaatiif akka seenaa oromoo guutumaa guututti beekan baraan wajjin maqaa dabalatee ammas seenaa wajjiin kaahamuun kun anaaf waan gaariidha jedhee amana .Galatoomaa. kanatti aansuun seenaa jaallan kanaa argaa hanga aarsaa isaan irratti wareegaman san bakkaan geenyutti wal haa jabeessinuu irbuu haa sodaannuu dhugaa baaneef irratti akkuma jaallanii takka bakkaan gahuu takkaa wareegamuun haa aadaa haa godhannuu. Dhaamsa oromoo hundaaf guyyaan kun jaallan armaan olitti maqaan issaanii ka,e kun nurraa soomaaliyaa keessatti oromummaaf waan baaneef bakkaan geenya jechuun diina harka bu,anii hiccitii oromoo takkallee osoo hin baasin waliin wareegaman waan ta,eef akka ijjootti haa ilaalluu.


Obon dulachi hamee rifeenss keessaati dhiqani ofkeessa baasu hindandan yoo filanis hin bau kannaafi rakkon oromoo hanga ar.a gahe yoo kana keessa bauu barbade orommn matta haadu qaba warra asirti maqa issani argitan kana mqaa yookan morka jijiiramatin gadi bassan malee wara jiran male kan wareegame danta issaniti mit viva jijiirama ganaa waheeduu nudhgesisu


Tapha Garasuun jaalatu keessaa inni guddaan fardaan gulufuu ture. Akkuma ijoollee abbaa lafaa naannoo Maaruu, fardaan gulufuu, gaachana qolachuu, eeboo darbachuu fi adamoo shaakalaa ture. Abbaa isa duukaa waltajjii addaa addaarratti argamuun akkaataa dubbii barachaa hojiirra oolchuun hunda durse. Ija jabinaa fi ciminaa isaa kanarraa kan ka'e, bifa farda inni yeroo hundaa gulufsiisuu jaalatuun umurii waggaa kudhanitti maqaan masoo 'Abbaa Booraa' jedhu kennameef. Yeroo dirree waraanaa ture farda adii yaabbatullee, maqaadhuma kanaan hamma lubbuun isaa darbuutti waammamaa ture.


Kumalaa Garasuun erga Finfinneetti deebi'ees, katannoo fi jaalala biyya isaatiif qaburraan kan ka'e, naannoo dhaloota isaa Maarutti deebi'uun qabsoo itti fufuuf murteesse. Yeroo kana mootii Hayilasillaaseen hoggantoota waraanaa hedduu wajjin biyya Ingilaanditti baqate. Kaan ammoo, Xaaliyaanitti harka kennan; gariisinis ni booji'aman; kaan ammoo ni dhuman. Kun marti Garasuu fi gootota akka isaa jilbiinfachiisuu hin dandeenye. Waggoota shaniif yeroo Xaaliyaaniin biyyicha bulchaa turte keessatti lotuu isaa wajjin riphee loluun diina bahaa-gala dhowaa ture. Kallattiinis ba'uun diina humna lafoo fi qilleensaan lolu moo'achaa loltoota hedduu booji'aa, barbadeessaa, kanneen jalaa biiji'aman deebifachaa qabsoo hidhannoo fi hojii gootummaa itti fufe.


Yaadannoo gootummaa Garasuu Dhukiitif, manni barumsaa sadarkaa lammaffaa kan Walisotti argamu maqaa isaatin moggaafamuun "Mana Barumsa Sadarkaa Lammaffaa Garasuu Dhukii" jedhama. Sana malees, wallee fi geerarsa keessatti maqaan isaa yeroo hedduu ka'a. 2ff7e9595c


0 views0 comments

Recent Posts

See All

Comments


bottom of page